3 kĩ năng cuộc sống học được từ nghệ thuật bán hàng
Tại sao người không bán hàng vẫn nên học để biết và lợi ích kép của nó
Tại sao kĩ năng bán hàng lại quan trọng?
Trường đại học truyền thống, nhất là thuộc nhân văn, thường kị những gì liên quan đến bán hàng.
Hồi đại học, mình học và yêu thích tìm hiểu về nhân văn — như lịch sử tôn giáo, văn học, triết học.
Mình đã luôn nhìn vào nghề bán hàng và tự nói với bản thân rằng sẽ không bao giờ muốn tiếp cận nó. Mọi điều về kinh doanh làm mình sởn gai ốc. Lí do vì:
Mình sợ phải đối mặt với việc bị từ chối.
Việc phải đi chào hàng cũng không đẹp đẽ gì trong mắt mình.
Những người bán hàng cũng thường bị tai tiếng hơn những nghề như bác sĩ, hay thầy giáo.
Lúc gần tốt nghiệp đại học, mình tiếp xúc với nhiều người hơn, mở rộng góc nhìn của mình. Mình mới nhận ra việc không biết bán hàng sẽ cản trở rất nhiều tới cuộc sống. Cụ thể, nếu không học bán hàng:
Mình sẽ không để ý tới kĩ năng thương lượng - kĩ năng mà người bán hàng nào cũng phải học cách rèn luyện.
Mình sẽ không biết cách thuyết phục và bán cho người khác nếu tạo ra sản phẩm tốt.
Câu chuyện về Edison và Tesla
Thiếu kĩ năng bán hàng đã thui chột sức mạnh của rất nhiều người có tiềm năng, thậm chí là thiên tài. Điển hình nhất là trường hợp của Nikola Tesla.
Chắc hẳn bạn biết tới Thomas Edison. Nhưng nếu nhắc tới Tesla, bạn không biết về ông?
Về khoản chế tạo, nếu so với Edison, Tesla giỏi hơn rất nhiều lần. Ông được biết đến như người thiết kế ra hệ thống điện AC.
Edison chế tạo ra dòng điện DC — hiệu quả thấp hơn nhiều so với dòng điện AC do Tesla thiết kế. Bật mí: Dòng xe điện Tesla của Elon Musk sử dụng dòng điện AC.
Edison không giỏi về chế tạo, nhưng rất thạo trong việc quảng bá sản phẩm của mình. Ông cũng biết tận dụng lao động — Edison đã thuê Tesla cải thiện hệ thống điện của mình.
Đến cuối đời, Edison không chỉ là triệu phú, ông còn được nhiều người biết đến như nhà thiên tài sáng tạo.
Tesla đến cuối đời không có tiền dính túi, phải sống trong cảnh bần hàn. Cũng không nhiều người biết đến ông.
Việc có kĩ năng bán hàng đã giúp Edison không chỉ có được thành công và danh tiếng. Ông dùng nó để bù trừ nhiều điểm yếu trong khả năng chế tạo của mình.
Những điều mình học được từ nghệ thuật bán hàng
Mình vừa hoàn thành xong chuyên đề về nghệ thuật bán hàng trên Coursera của Northwestern University. Bao gồm bốn lớp học.
Các lớp học này đã trang bị cho mình bộ công cụ: học cách gợi mở câu chuyện, chốt sales, cách kể chuyện, thuyết trình hướng đến kết quả, học cách đặt câu hỏi, chuẩn bị trước cho cuộc gặp sales.
Dưới đây mình tóm tắt lại 3 điều giá trị mà mình học được từ kĩ năng bán hàng. Theo quan điểm của mình, những kĩ năng này vẫn giá trị cho cuộc sống, kể cả khi ta không bán hàng.
1. Học mô hình "bạn, bàn, bán"
Khi muốn gặp một người, ta chào hàng với họ, rồi cố nói sao để họ mua luôn sản phẩm của mình. Nhưng thường quá trình bán hàng không dễ dàng như vậy.
Cũng giống như việc đi tán tỉnh. Để cưa đổ người ta thích, ta thường gặp lần đầu, rồi hẹn vài lần nữa để tìm hiểu. Đến khi khá chắc tín hiệu của họ thì ta mới tỏ tình.
Rất khó để cưa đổ một người nếu chỉ gặp lần đầu và tỏ tình luôn.
Trong việc bán hàng cũng thế, bạn nên làm sao để kết bạn với họ trước, để họ tin tưởng bạn, thảo luận với họ về vấn đề này kia, rồi sau đó bàn với họ về sản phẩm bạn có.
Bán là quy trình cuối cùng.
Nếu không bán được hàng, bạn cũng học được cách thiết lập các mối quan hệ bền vững. Cũng như họ có thể giới thiệu bạn cho các khách hàng tiềm năng.
2. Học cách nói ngắn gọn, dễ hiểu
Có một lần mình đi cafe với một chú tiến sĩ ngành khoa học máy tính người Brazil.
Khi nói chuyện, mình để ý là chú ấy hay nói vòng vo và không đi vào ý chính. Làm mình thấy rất khó hiểu.
Việc không đi vào ý chính khiến người nghe dễ mất kiên nhẫn. Họ sẽ không theo kịp được câu chuyện ta kể.
Vấn đề là, thói quen dài dòng lại thường được cổ vũ khi đi học, ở trường cấp 3 cũng như tới đại học. Nếu ta viết phức tạp, dài dòng, ta lại được điểm cao.
Khi đi làm thì khác.
Việc có thể trình bày súc tích sao cho người khác có thể hiểu và mà không tốn thời gian lại rất quan trọng.
Trong bán hàng cũng vậy, việc nói rõ ràng và đi vào chi tiết chính giúp cho người nghe hiểu về mình mà cũng thu hút hơn.
Cách áp dụng: Khi viết email, học cách viết sao cho không quá màn hình iPhone.
Bạn sẽ thấy, nếu viết ngắn gọn, bạn có thể nhận được email phản hồi.
Nếu viết dài, sẽ không có nhiều người chịu đọc và trả lời bạn.
3. Học cách viết quảng cáo (Copywriting)
Copywriting là cách gián tiếp để học kĩ năng về bán hàng.
Copywriting cũng là chìa khóa bí mật của ngành quảng cáo. Các công ty nhỏ học cách tận dụng nó. Các công ty lớn thì coi nó như báu vật và tận dụng triệt để.
Đơn giản vì copywriting mang lại kết quả.
Nếu bán sản phẩm nào trên mạng, ta phải viết tiêu đề và nội dung sao để người đọc thấy lợi ích và hứng thú với sản phẩm.
Việc tập viết quảng cáo sẽ rèn luyện khả năng thuyết phục và hiểu tâm lí người khác — kĩ năng mà người nào cũng cần học.
Nếu bạn giỏi nhắn tin tán tỉnh, bạn cũng có thiên hướng trở thành copywriter xuất sắc.
Để trở thành con người toàn diện, ta có thể coi việc phát triển kĩ năng như chữ T: chiều dọc ở dưới là 1-3 kĩ năng mà ta chuyên sâu. Chiều ngang là 10-20 kĩ năng ta biết cơ bản:
Kĩ năng bán hàng xứng đáng được một khoang trong ma trận năng lực chữ T đấy. Mình cá rằng, nếu học bán hàng đúng (không lừa đảo), trái quả thu được từ nó sẽ mang lại lợi tức kép.
Bạn đoán xem thế giới sẽ thay đổi sao nếu như Tesla biết cách bán hàng?
Có thể, những phát minh thiên tài, điển hình là điện không dây của ông ý sẽ trở thành hiện thực. Không chỉ Tesla sẽ giàu hơn, thế giới cũng hưởng được lợi ích khổng lồ từ nó.
Xem thêm:
Elon Musk nói về Edison và Tesla:
Khóa học The Art of Sales của Northwestern University trên Coursera